طبقه بندی اهداف رفتاری

در رده بندی بلوم، اهداف آموزشی به سه حیطه زیر تقسیم می شوند:

الف) شناختی        ب) عاطفی              ج) روانی  ــ حرکتی

هر کدام از این حیطه ها دارای چندین سطح ساده تا پیچیده است و به صورت سلسله مراتبی است.

الف) حیطه شناختی: اهداف حیطه شناختی با توانایی های ذهنی و اندیشه انسان سر وکار دارندو دارای شش سطح است.

1ــ دانش: دانش سطح اول حیطه شناختی است . دراین سطح می توان روشها، فرایندها و الگوها را شناخت یا یادآوری کرد. دانش آموز در این سطح می تواند آنچه پیش از این در موقعیت یادگیری آموخته است در ذهن نگه دارد و در هنگام لازم آن رابه یاد آورد یا بشناسد. برخی از افعال (کار واژه) در این سطح عبارتند از: تعریف کند، بیان کند، نام ببرد، بشمارد، برگزیند، زیر آن خط بکشد.

مثال: دانش آموز بتواند سرعت خطی را تعریف کند.

 2ــ فهمیدن:دریافت مفهوم آنچه آموخته شده است. در این سطح دانشآموز افزون بر توانایی نگهداری آموخته ها در ذهن،مفهوم آنها را نیز میداند و می تواند آموخته های خود را با بیان دیگر بازگو کند. برخی از افعال در این سطح عبارتند از: توضیح دهد، شرح دهد.

مثال: دانش آموز بتواند مفهوم سرعت خطی  را شرح دهد.

3ــ کاربرد:در این سطح از شناخت، دانش آموزمی تواند دانش (اندیشه های کلی، روشها و الگوها) آموخته شده را درموقعیتهای واقعی به کار برد. برخی از افعال در این سطح عبارتنداز: حل کند، به کار برد، محاسبه کند.

مثال: دانش آموز بتواندوزن یک جسم را بر پایه قانون نیوتن (F=m*g       ) محاسبه کند.

4ــ تحلیل:در این سطح از حیطه شناختی دانش آموز میتواند به اجزای تشکیل دهنده چیزی پی ببرد و روابط بین آنها رابیان کند. برخی از افعال در این سطح عبارتنداز: تحلیل کند، ارزیابی کند. دسته بندی کند، جدا کند، منظم کند.

مثال: دانش آموز بتواند ارتباط مسافت و زمان لازم برای طی آن را بر پایه رابطه سرعت خطی تحلیل کند.

5 ــ ساختن:در این سطح، دانش آموز می تواند اجزای یک ساختار را تشخیص دهد و با در کنار هم گذاشتن آنها، به یک کل جدیدبرسد. برخی ازافعال دراین سطح عبارتنداز: بسازد، طراحی کند،رسم کند،خلاصه کند، تألیف کند،سازمان دهد. شیوه جدیدبرای … ارائه دهد.

مثال: دانش آموز بتواندبر پایه قانون اهم (V=R/I       ) وP=V×I         رابطه ای بین توان و مقاومت اهمی ارائه کند. 

6 ــ ارزیابی : دراین سطح شناخت، دانش آموزموضوع را ارزیابی و درباره آن داوری میکند. برخی ازافعال دراین سطح عبارتنداز: نقد کند، ارزیابی کند. درباره…… قضاوت کند.

مثال: دانش آموز بتواند درستی رابطه P= V×I         را ارزیابی کند.

ب) حیطه  عاطفی:حوزه اثرگذاری حیطه عاطفی نگرش، باور، علاقه و ارزشهاست و دارای پنج سطح دریافت، واکنش،ارزشگذاری، سازمانبندی و درونی سازی است.

1ــ دریافت:آگاه شدن از چیزی و توجه کردن به آن، آمادگی برای یادگیری.

مثال: دانش آموز به محتوای کتابچه راهنما توجه می کند - با دقّت به فعالیتهای آموزشی توجه کند

  2ــ واکنش:دانش آموزدراین سطح،درمورد چیزی که می بیندیا حس می کندواکنش نشان می دهد. نمونه ی  فعل: می خواهد، فعالانه پاسخ می دهد.

مثال: دانش آموز برای جلوگیری از استهلاک ماشین و کارایی بیشتر آن داوطلب می شود، ماشین را سرویس کند.

3ــ ارزش گذاری:دانش آموزدراین سطح،رفتار، پدیده یا چیزی را با ارزش می داند. پذیرش یک ارزش وبرتری دادن آن به برخی  از ارزشهای دیگر، اقدام وفادارانه نسبت به موضوع، آمادگی  برای هزینه کردن چیزی.

مثال: خود را در قبال پیشرفت اجتماعی متعهد بدانند

4ــ سازمان بندی: سازمانبندی ارزش جدیددر یک نظام ارزشی خود، توسعه نظام ارزشی

 5ــ درونی  سازی:تثبیت ارزشها برای مدت طولانی  و هدایت رفتار، شخصیت پذیری، اتخاذ سیستم باوری و فلسفی .

مثال: در فعالیتهای گروهی آموزشی با علاقه و عملا ًهمکاری کنند.

ج) حیطه روانی ــ حرکتی :اهداف رفتاری حیطه روانی ــ حرکتی  با مهارتهای فیزیکی و جسمانی  یا کارهایی که نیاز به هماهنگی  ماهیچه ها و اعصاب دارندسر و کار دارد. در این حیطه یاد داده می شود حرکتها با دقت، سرعت و مهارت انجام شوند،

 فعل های  نوشتن، گرفتن ابزار، هدایت ماشین. اندازه گرفتن ، تصحیح کردن ، وزن نمودن ، طرح کردن دراین حیطه قراردارد.

پنج سطح حیطه روانی حرکتی  عبارتنداز: تقلید، اجرای مستقل، دقت، هماهنگی  حرکات وعادی شدن.

 1ــ تقلید:در این سطح دانش آموز یاد می گیرد با نگاه به چگونگی  انجام کار و راهنمایی دیگران، کاری را که جنبه حرکتی دارد درست انجام دهد.

مثال : مربی اره کردن  را تشریح می کند وجلوی چشم فراگیران  آموزش لازم  داده می شود وآنها نیزباتقلیدازروی الگوی مربی آن راانجام می دهد.

2ــ اجرای مستقل:در این سطح دانش آموز یک کار را بدون مشاهده و کمک دیگران و از روی دستورکار درست انجام می دهد.

مثال: فراگیر به تنهائی با نظارت مربی یا استاد کارتمرین می کند

 3ــ دقت:دانش آموز پس از رسیدن به سطح اجرای مستقل و باتکرار و تمرین در انجام کارها به چیرگی بیشتری می رسدو کار را به درستی  و با دقت و سرعت کافی انجام می دهد.

 مثال: بتوانند بادقت وبا کمترین خطا از بین وسایل اندازه گیری مناسب ترین را برای کارخوداتنخاب نماید

   4ــ هماهنگی حرکات:در این سطح، مهارت به اندازهای گسترش یافته است که دانش آموز می تواند چند کار را به طورهمزمان و هماهنگ انجام دهد، مانند هماهنگی حرکت چشم و دست در کار با یک ماشین.

مثال : فراگیرمی تواندنسبت به ساخت یک صندلی (خط کشی ، اراه کاری ، سرهم بندی آن و. . . )اقدام نماید

5ــ عادی شدن:در این سطح، دانش آموز کارهای پیچیده را به آسانی  انجام می دهد و برای انجام آن به تمرکز زیاد نیاز ندارد.

مثال: فراگیرنسبت تهیه مصنوعات چوبی برابرتقاضای مشتری اقدام نماید