20 نکته در مطالعه مؤثر

1-    برای مطالعه کردنتان از برنامه ای ثابت و منظم استفاده کنید. ساعات مطالعه هفتگی تان را مشخص کنید. سهم هر درس را تعیین کنید و به آن پایبند باشید.

2-     سعی کنید همیشه پشت میز کارتان درس بخوانید. از لم دادن، خوابیدن روی تخت و دراز کشیدن به هنگام مطالعه جداً اجتناب کنید. زیرا این کار شما را سست، تمرکزتان را کم، حالت خواب آلودگی و رخوت و خستگی تان را زیاد خواهد کرد و حواس پر تی تان را افزایش خواهد داد.

 3-       اصل یادگیری با فاصله را فراموش نکنید. هر 45 یا 50 دقیقه 10 تا 15 دقیقه به خودتان استراحت دهید. این کار باعث افزایش راندمان مطالعاتی شما خواهد شد. تمرکزتان را زیاد خواهد کرد. سرعت یادگیری را افزایش داده و میزان مطالب به حافظه سپرده شده را زیاد خواهد کرد.

4-    برای اینکه مطالعه مفید و مؤثری داشته باشید قبل از خواندن هر فصل یا درس برای خودتان دقیقاً مشخص کنید که این حجم از مطلب را در چند دقیقه یا ساعت می خواهید به پایان برسانید. این کار سرعت مطالعه شما را افزایش خواهد داد.

5-    به هنگام خستگی، گرسنگی و خواب آلودگی از مطالعه کردن جداً اجتناب کنید زیرا این شرایط اصلاً برای مطالعه مفید و مؤثر نیست بنابراین در ایام امتحانات هنگامی که از خواب و استراحتتان کم می کنید تا بیشتر بخوانید میزان مطالعه مفید و مؤثر شما سیر نزولی می پیماید و نتیجه بدست آمده هر چند ممکن است شما را راضی کند اما کاملاً سطحی و گذار بوده و به سرعت به فراموشی منتهی می شود. وقتی احساس می کنید که خسته یا خواب آلوده هستید، خود را مجبور به مطالعه نکنید. از مطالعه دست بکشید و برای مدتی استراحت کنید. در این هنگام به مطالعه مطالب ساده تر، مطالب غیر درسی و هر کار یا چیز دیگری که باعث رفع خستگی تان می شود بپردازید. در حالت خستگی و خواب آلودگی، از مطالعه کردن، چیزی جز اتلاف وقت عایدتان نمی شود.

6-    برای خواندن هر درس، هر فصل یا هر بخش از کتاب، حتماً آن را به قسمت های کوچکتری تقسیم کنید. زمان در نظر گرفته شده برای هر قسمت را مشخص کنید و آن را عمیق و دقیق فرا گیرید. یادتان باشد که هر چقدر فصل ها یا درسها به بخشهای کوچکتری تقسیم شوند و عمیق تر یاد گر فته شوند دیرتر فراموش می شوند.

 7-       بخش عمده ای از کتابهای درسی توضیح مفاهیم درسی است یا مثال یا کاربردهای مفهوم هستند. مطالعه ای مفید و مؤثر تلقی می شود که توام با تشخیص و تفکیک ذهنی این بخشها از یکدیگر باشد. بنابراین به هنگام مطالعه کردن، تعاریف، مفاهیم، کاربردها، توضیحات یا مثالها را در ذهن تان تفکیک کنید.

8-    همیشه سعی کنید در اتاق خودتان یا در یک نقطه مشخص از منزل به انجام تکالیف و یا مرور و مطالعه کردن بپردازید. این مکان بهتر است از نور کافی، درجه حرارت مناسب (نه گرم نه سرد)، به دور از عوامل مزاحم و مخل مثل سر و صدا یا آمد و شد باشد. بنابراین از نشستن در اتاق پذیرایی یا نشیمن و در برابر تلویزیون و... خودداری کنید تا نسبت به مطالعه شرطی شده و تمرکزتان افزایش یابد.

9-    برای داشتن حافظه ای بهتر و یادگیری مؤثرتر به داشتن خواب کافی توجه داشته باشید. خواب کافی لازمه یادگیری و عملکرد خوب مغزی است.

 10-                         بهترین زمان مطالعه خود را شناسایی کنید. پاسخی برای پرسشهایی مثل این پرسشها را در خودتان کشف کنید. بهترین زمان مطالعه شما چه موقعی است؟ در چه زمانی مطالب حفظ کردنی را بهتر حفظ می کنید؟ در چه زمان مطالب حل کردنی را با دقت و سرعت بیشتری حل می کنید؟ چه زمانی برای مرور کردن درسهایتان مناسب است؟ در چه ساعاتی چه دروسی را بهتر یاد می گیرید؟ و... آنچه را بدست آوردید آگاهانه بکار بگیرید.

11-                      به هنگام مطالعه کردن به فعالیتهای همراه با آن نیز توجه داشته باشید موقع مطالعه، سؤال یا سؤالهایی برای خودتان داشته باشید و برای به دست آوردن پاسخ آنها مطالعه ای هدفمند تدارک ببینید مطالب مورد مطالعه را به مطالبی که قبلاً یاد گرفته اید ربط بدهید. آنچه را می خوانید مورد ارزشیابی قرار بدهید و به استنباطی از آنچه خوانده اید دست بزنید. این فعالیتها خواندنتان را مفید و مؤثر خواهد کرد.

12-                      فراموش نکنید که برای خوب خواندن به 5 قاعده طلایی زیر باید دست یابید.
اول اینکه سرعت کافی داشته باشید.

دوم اینکه این سرعت با دقت همراه باشد.

سوم اینکه مطالب خوانده شده را بفهمید و به نوعی درک و تحلیل از آن برسید.

چهارم اینکه مطالب مطالعه شده در ذهنمان حفظ شود و سرانجام اینکه مطالبی که به حافظه سپرده شده به سرعت و دقت قابل بازیابی باشد.

13-                      مطالبی که مورد مطالعه واقع می شود را سازماندهی و دسته بندی کنید. این کار فوق العاده در یادگیری مفید و مؤثر است.

14-                      برای موفقیت هر چه بیشتر و بهتر سعی کنید مطالبی را که می خوانید رها نکنید بلکه حداقل 2 برابر وقتی که صرف خواندن مطلبی می کنید صرف تفکر و اندیشیدن در مورد آن کنید. این کار باعث تثبیت آموخته هاتان می شود. برای این کار از وقتهای مرده خودتان می توانید استفاده کنید. مثلاً وقتی را که در راه آمد و شُد به مدرسه صرف می کنید و...

 15-                        مرور کردن، یکی از اصول طلایی در مطالعه مؤثر است آنچه را یاد گرفته اید در فواصل مختلف و بر اساس اصول، مورد مرور قرار دهید. مرور کردن باعث می شود که مطالعه شما مفید و مؤثر شود و راندمان تحصیلی تان افزایش یابد.

16-                     نگرش مثبت یکی دیگر از کلیدهای اصلی مطالعه مفید و مؤثر است نگاهتان را نسبت به یادگیری دروس مختلف مثبت کنید. سعی کنید جنبه های مثبتی در آنها پیدا کنید. جاذبه های درسی را جستجو کنید این کار باعث یادگیری بهتر خواهد شد و برعکس داشتن نگرش منفی همواره مانع لذت بردن از یادگیری شده و نتیجه مفید و مؤثری ندارد.

17-                     سعی کنید و تمرین کنید که هر درس را فقط یک بار بخوانید و دقیقاً آن را فرا بگیرید. این کار باعث می شود که ذهن شما شرطی شده و با بکارگیری همه توانمندیهایش نتیجه قابل قبول ارائه کند. اما اگر ذهنتان را عادت بدهید که هر درس را 5 یا 6 بار بخواند تا یاد بگیرد ناخودآگاهانه سطح توانمندی ذهن خود را پایین می آورید و از مطالعه مفید و مؤثر فاصله می گیرید.

18-                     این اصل را بخاطر بسپارید؛ زیاد خواندن هنر نیست، خوب خواندن هنر است.

19-                     تیپ مطالعاتی خود را تشخیص دهید. آیا گفتار خوان هستید؟ یا لب خوان؟ چشم خوان هستید یا ذهن خوان؟ سعی کنید تیپ مطالعاتی خود را مبدل به ذهن خوان کنید. به عبارت دیگر به جای اینکه فقط با چشم یا لب بخوانید با ذهنتان به صورت فعالانه درگیر با مطلب یا مطالب درسی شوید.

20-                     استعداد و پشتکار دو روی سکه موفقیت هستند. داشتن استعداد بدون پشتکار نتیجه فوق العاده ای را به بار نمی آورد. بنابراین اگر کم می خوانید اما همواره نمره خوبی می گیرید بدانید که بخش عمده ای از استعدادتان در معرض مخاطره است.

منبع:  اصول و نکات کلیدی مطالعه و یادگیری، تهران، نشر ما و شما، چاپ هشتم، زمستان 1389