افت تحصیلی ودلایل آن
یکی از مشکلات نظام های آموزشی هر کشور افت تحصیلی دانش آموزان است. کاهش یا افت عملکرد تحصیلی یکی از مسائل و مشکلات عمده ای است که برخی از خانواده ها و فرزندان شان با آن روبه رو می شوند. ما زمانی از این اصطلاح استفاده می کنیم که عملکرد درسی دانش آموز به طور پیوسته و در بیشتر درس ها یا درس های اساسی رو به کاهش می گذارد. هم چنین زمانی که ظرفیت یادگیری دانش آموز هنگام تحصیل، بعد از یک دوره موفقیت تحصیلی یا پیشرفت در حد متوسط به تدریج کاهش یابد یا تکرار پایه ای تحصیلی داشته باشد و به طور کلی نمرات او نسبت به ماه قبل یا سال های قبل سیر نزولی محسوسی از خود نشان بدهد، می گوییم دانش آموز دچار افت تحصیلی شده است
تعریف افت تحصیلی
- لغت نامه وبستر : افت به معنای کاستی ، نقصان ، کاهش کمیت یا مقدار
- درآموزش وپرورش افت به معنای قصور یا واماندگی می باشد
- افت تحصیلی به معنی عدم توفیق درتحقق هدفها ومقاصد تربیتی
- کاهش عملکرد درسی دانش آموز دراکثر درسها یا دروس اساسی علیرغم هوش بهرطبیعی وسلامت کامل جسمانی وروانی
- کاهش نسبی فعالیت درسی ومطالعه یک دانش اموز دریک دوره نسبی درمقایسه با دوره نسبی قبل ازآن
- کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموزان از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب
- چنانچه آموخته های دانش آموزی کمترازتوان بالقوه وحدانتظاراوباشدافت تحصیلی روی داده است(شامل دانش آموزتیز هوش هم می شود)
- منظور از افت تحصیلی « کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموز از سطح رضایت بخش به سطحی نامطلوب است . » همچنین افت در لغت به معنای ضایعات ، ضایع کردن که بیشتر در نظر اقتصاددانان مطرح شده است . اما در بعضی از متون فارسی کلمه ترک تحصیل نیز معادل افت تحصیلی در نظر گرفته شده است . به عبارتی افت تحصیلی عبارت است از نزول از یک سطح بالاتر به سطح پایین تر در تحصیل و آموزش .
انواع افت تحصیلی
الف ) افت تحصیلی آشکار ( کمی) - به تعداد آمار مردودی هرپایه یادرس وتکرارآن اطلاق می شود
ب ) افت تحصیلی پنهان ( کیفی) که خود به دودسته تقسیم می شود
- شامل دانش آموزانی می شود که برای جلوگیری ازمردود شدن با توسل به شیوه های مختلف اقدام به گرفتن نمره نموده وجان سالم بدرمی برندکه ممکن است ضعف خود را درپایه های بالاتر نشان داده ویا آن راجبران کنند
- هرگونه کاهش رسیدن به اهداف آموزش وپرورش اعم از علمی ، تربیتی وپرورشی
پیامدها ، تبعات وعواقب افت تحصیلی
- دانش آموزان به لحاظ تحصیلی ازآموزش طبیعی ونرمال که تضمین کننده آینده شغلی وعلمی است باز می مانند ودرنتیجه توان لازم برای یک زندگی مطلوب وبا کیفیت ازاو صلب می شود . وهمین عامل صدمات فراوانی را برروحیه وروان فرد وارد می کند وبه طور غیر مستقیم نیز جامعه دچار آسیب می شود .
- خانواده ها هزینه هنگفتی را صرف شهریه ، نوشت افزارو تحصیل فرزندان خود می کنند وبعدها هم چون مهارت لازم را ندارند اینگونه افراد به خانواده وابسته می شوند ومشکلات متعددی را برای آنها فراهم می کنند .
- افت تحصیلی درسطح کلان به جامعه صدمه وارد کرده و ازچند جهت هزینه های زیادی را بر جامعه تحمیل می نماید .
- اختصاص جا ومکان نسل جدیدبه دانش آموزان وامانده ازتحصیل
- استخدام معلمان بیشتر.
- بروز مشکلات بیکاری ، بزهکاری ، اسیب های اجتماعی وناهنجاری های رفتاری که معمولاً درافراد با تحصیلات پایین بیشتر است
تعدادی راهکار پیشنهادی جهت کاهش افت تحصیلی
- ایجاد ارتباط مناسب بین خانواده و مدرسه و نظارت بر امر تحصیل دانش آموز.
- آموزش خانواده و والدین در زمینه فرزند پروری، روشهای تعامل مثبت و ...
- آموزش فرد در زمینه کاهش مشکلات توجه و افزایش انگیزه از طریق نوروفیدبک، بیوفیدبک، توانمندسازی شناختی, حافظه کاری و همگام سازی امواج مغزی
- معلمان ازارائه مطالب کسل کننده واستفاده ازروشهای یکنواخت تاحدامکان خودداری کرده وتنوع درشیوه تدریس رارعایت کنندوازمتکلم وحده بودن پرهیزنمایند.
- میزان توجه ودقت شاگردان به معنی داربودن مطالب،تازگی،پیچیدگی وسادگی مطالب نسبت مستقیم دارد،بنابراین،این امرهمراه باتغییردررفتارمعلم حین درس توجه ودقت دانش آموزان راافزایش خواهدداد.
- استفاده ازتشویق های کلامی مانند عالی،مرحبا،احسنت پس ازعملکرددرست شاگردان سبب افزایش و تقویت یادگیری می گردد.مشوق عاملی است که دستیابی به آن،انگیزه های افرادراارضامی نماید.
- والدین ومعلمین ازنمرات دانش آموزان تنها به عنوان وسیله ای برای دادن بازخوردوتوجه هرچه بیشتر آنان به نقاط ضعف وقوت خود ومیزان یادگیری ایشان استفاده کنند،نه بعنوان وسیله ای برای تنبیه.
- معلمان مطالب آموزشی بصورت متوالی ازساده به مشکل ارائه دهند تادرابتداشاگردان دریادگیری مطالب ساده موفقیت بدست آورند وانگیزه آنها درکسب یادگیری های بعدی افزایش یابد.
- معلمین ازایجادرقابت وهم چشمی دربین دانش آموزان،خودداری ورزند.
- معلمین بااستفاده ازمثالها واصطلاحات آشناوساده،زمینه افزایش سرعت یادگیری راایجادکنند.
- استفاده ازبحث های گروهی،بازیهای آموزشی،ایفای نقش مراجعه به کتابخانه وجمع آوری اطلاعات و آگاهی ازمیزان پیشرفت خود سبب افزایش علاقه وتوجه دردانش آموزان می گردد.
- معلمین گرامی به دانش آموزان نشان دهند که به آنها علاقه دارند وآنها به کلاس شما«تعلق» دارند. اسامی آنان رایادبگیرند.
- برای تشویق روح همکاری،جلساتی برای درمیان گذاشتن مسائل تشکیل دهید.
- ارزش یادگیری رابه دانش آموزان گوشزد کنید ومحدودیت ها وزیانهای عدم یادگیری رایادآورشوید.
- مشاور واحدآموزشی ضمن بررسی مشکلات وناسازگاری های رفتاری دانش آموزان لازم التوجه ، دررابطه با آموزش روشهای صحیح مطالعه ، مدیریت زمان وبرنامه ریزی روزانه وهفتگی ، ایجاد تفکر مثبت ، کاهش استرس واضطراب وشیوه های حضور موثر در کلاس وامتحانات ، درجمع دانش آموزان ( ودرصورت نیاز به صورت کلاسی یا انفرادی ) سخنرانی نموده ونسبت به تنظیم ، تکثیر وتوزیع بروشور وتراکت دربین آنان اقدام نمایند .
- در صورتیکه اکثر دانش آموزان یک کلاس از نظر درسی ضعیف می باشند اجرای چند نوبت امتحانات ساده که اکثر دانش آموزان نمره قبولی کسب نمایند می تواند در کاهش اضطراب و ایجاد خود پنداره مثبت موثر واقع شود .
- تا زمانی که ساخت شناختی ( آموخته های قبلی ودانش واطلاعات مرتبط با موضوع ) دانش آموز در مورد درس جدید شکل نگرفته باشد ، یادگیری برای وی مشکل و یا غیر ممکن خواهد بود بنابراین ضروری است قبل از آغاز درس جدید ارزشیابی آغازین صورت گرفته و درس جدید بر مبنای آن ارائه گردد . بدیهی است در صورت نیاز باید ساعاتی از آموزش به این مهم اختصاص یابد
- رعایت نظم و انضباط در محیط آموزشی و برخورد قاطع با هرگونه بی نظمی که به آموزش لطمه وارد می نماید .
- تشکیل جلسات متعدد با اولیای دانش آموزان به صورت گروهی و انفرادی به منظور ارتقاء سطح آگاهی آنان
- توجه به تمرین های کلاسی وآزمونهای مستمر وحل مشکلات درسی قبل از پایان کلاس جدی گرفته شود .
- تامین امکانات وتجهیزات آموزشی وکمک آموزشی و زیبا سازی فضاهای آموزشی ، کلاسی ، محوطه و کارگاه ها
و ایجاد محیطی شاداب در کاهش افت موثر خواهد بود .
