طرح درس چیست؟

کلیه اندیشه ها و مقدمه چینی ها و پیش بینی هایی که معلم قبل از رفتن به کلاس به عمل می آورد هرگاه بر روی کاغذ بیاید «طرح درس» نامیده می شود  .معلم قبل از شروع سال تحصیلی در مورد کتابی که باید تدریس کند سوالاتی از خود می کند که پاسخ آنها را می توان طرح درس کلی یا سالانه نامید  .

برخی از این سوالات عبارتند از   :

  1  - حجم کتاب چقدر است؟

  2  - این کتاب را باید چند جلسه در هفته تدریس کنم؟

  3  - جمع کل جلسات در سال چقدر است؟(با در نظر گرفتن ایام تعطیل و امتحانات  )

  4  - امکانات کمک آموزشی مدرسه در چه حدودی است؟

پس از مشخص شدن پاسخ سوالات بالا و با توجه به امتحاناتی که معلم علاوه بر امتحانات داخلی و آخر سال مدرسه ضروری می داند ، معلم کتاب را به تعداد جلسات درسی تقسیم می کند و به این وسیله طرح درس کلی یا سالانه او مشخص می شود. همچنین معلم برای هر فصل کتاب نیز باید طرح درس معینی داشته باشد که مهمترین طرح درسهایی است که معلم با آن سروکار دارد. در این مورد معلم باید به سوالات مانند زیر پاسخ دهد  :

  1  - هدف کلی از تدریس این فصل چیست؟

  2  - مفاهیم کلی این فصل کدامند؟

  3  - جمعا چند جلسه برای تدریس و ارزشیابی این فصل اختصاص یافته است؟

 4- مفاهیم اساسی این فصل کدامند؟

5- پیش دانسته های دانش آموزان قبل از شروع این فصل چیست؟

6- برای یادگیری این فصل دانش آموز چه مطالبی را باید بداند؟

7- سهم هر جلسه آموزشی چقدر است؟

8- انتظارات آموزشی مربوط به این فصل چیست؟

یعنی دانش آموز در پایان این فصل باید توانایی پاسخ دادن به چه سوالاتی و یا انجام چه فعالیتهایی را داشته باشد.

پس از این مرحله معلم باید اجرای این درس را پیش بینی کند و طرح درس جلسه ای نیز باید سوالاتی مانند زیر را پاسخ داد:

1- آیا همه دانش آموزان در کلاس حضور دارند؟(حضور و غیاب)

2- آیا مطالب درس جلسه قبل را یادگرفته اند؟(پرسش کتبی و شفاهی)

3- آیا پیش نیازهای درس را می دانند؟(پرسش کتبی و شفاهی)

4- مفاهیم اساسی درس این جلسه کدامند؟

5- برای هر یک از مفاهیم اساسی و سایر فعالیتهای کلاسی چند دقیقه از وقت را می توان اختصاص داد؟

6- نحوه ارائه مطلب در کتاب خوب و رسا است یا نیاز به توضیحات و مثالهای بیشتر دارد؟

7- چه فعالیتهای عملی برای برای رسیدن به مفهوم مورد نظر می تواند انجام گیرد؟ در صورت لزوم جهت فعالیت عملی چه ابزارها کمک آموزشی مورد نیاز است؟

8- آیا دانش آموزان مطالب را فهمیده اند؟(ارزشیابی کلاسی به صورت پرسش شفاهی)

9- دانش آموزان برای یادگیری بهتر چه فعالیتهایی را در خارج از مدرسه باید انجام دهند؟(تکلیف منزل)

10-درس جلسه آینده چیست؟

11- در پایان هر ماه و یا پس از پایان هر فصل بهتر است یک ارزشیابی کتبی به عمل آید تا به کمک آن بتوان یادگیری دانش آموز را مورد ارزشیابی قرار داد و نارساییهای احتمال تدریس را کشف کرد و برای رفع آنها کوشید.

بنا بر این طرح درس می تواند بر اساس بازه زمانی و حجم مطالب مورد نظر جهت تدریس تقسیم بندی شود:

طرح درس برای کل کتاب (سالانه)

طرح درس برای نیم سال تحصیلی (طرح درس نیم سال)

طرح درس ماهانه

طرح درس هفتگی

طرح درس روزانه (به ازای هر جلسه)

و طرح درس برای هر فصل کتاب که از مهمترین هاست.